سی و هفتمین نشست از سلسله نشستهای گروه رخداد تازه مستند، با نمایش فیلم کمتر دیده شده «سینمای ایران,مشروطیت تا سپنتا» (١٣٤٩) به کارگردانی محمد تهامی نژاد و با حضور شماری از چهرههای فرهنگی و هنری برگزار شد.
پوریا جهانشاد، مدیر گروه رخداد تازه مستند، در ابتدای نشست از روند متفاوت برگزاری این جلسه به دلیل مقارنشدن آن با پایان سال خبر داد. او ضمن اشاره به فعالیت گروه رخداد تازه مستند حول ترم مستند جامعهشناختی و ترویج نگاه انتقادی جامعهشناسی در سینمای مستند از راه پژوهش، ترویج و آموزش، بر اهمیت تعامل حوزههای جامعهشناسی و سینمای مستند تأکید کرد. جهانشاد ابراز كرد: «رخداد تازه مستند قصد دارد در پایان هر سال از
پژوهشگر- مستندسازی که با فعالیتهایش تلاش کرده پلی بین علوم اجتماعی و سینمای مستند بزند، قدردانی کند و در همین راستا در سال جاری از محمد تهامینژاد که فعالیتهایش تأثیرات بسیار زیادی در اقشار مختلف از جامعهشناس، سینماگر، معمار و شهرساز داشته است، تقدیر میکند. او ابراز امیدواری کرد که این روند تداوم داشته باشد و رخداد تازه مستند بتواند به سهم خود از تلاشهای استادانی مانند تهامینژاد قدردانی به عمل آورد».
محمد تهامینژاد پس از نمایش فیلم به ارائه توضیحاتی درباره روند شکلگیری فیلم پرداخت و با اشاره به مشکلاتی مانند دسترسی به شخصیتها و فیلمهایی که در این مستند از آنها استفاده شده، گفت: «این فیلم قدیمیترین سند از یک دوره از تاریخ سینمای ایران است؛ اما متأسفانه سالهاست که هیچ نسخه کپی از فیلم وجود ندارد. این فیلم با وجود اهمیتش در هیچ دورهای نه قبل از انقلاب و نه بعد از آن مورد عنایت و توجه قرار نگرفت».
او در ادامه با اشاره به استفاده از سایهبازی، پردهخوانی و نقالی در فیلم به ارائه توضیحاتی در زمینه لزوم توجه به تاریخ نمایش در ایران و دستاوردهای نمایشی قبل از سینما پرداخت.
علیرضا قاسمخان، معاون پژوهشی مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، در ادامه نشست درباره این فیلم گفت: «سینمای ایران: از مشروطیت تا سپنتا» برخاسته از گفتمانی است که در دهههای ٣٠ و ٤٠ در ایران شکل گرفته و در حقیقت سازمانی مثل رادیو و تلویزیون ملی خواسته فیلمی بههردلیل درباره تاریخ سینمای ایران ساخته شود. این فیلم گفتمانی را که در جامعه حاکم است، با همه پستی و بلندیهایی که داشته، نشان میدهد. باید در بحثهایی درباره فیلم به وضعیت اجتماعی و گفتمانی که آن روزها بوده، توجه کنیم تا فیلم معنادارتر جلوه کند».
در ادامه ویدئویی از صحبتهای دکتر بهرنگ صدیقی، جامعهشناس و عضو رخداد تازه مستند، پخش شد. او سینمای مستند ایران را از بسیاری جهات مدیون محمد تهامینژاد دانست؛ مدیون فکرکردنهای مدام، پیشتازی در بسیاری از حوزههای سینمای مستند، پژوهشهای مستمر، پیگیر و پردامنه در حوزههایی که زندگی امروز و جامعه ما با آن گره خورده و فیلمهایی که هریک اعتبار سینمای مستند ایران هستند و نشان منش بیبدیل او.
در بخش دیگری از این برنامه رضا حائری، مستندساز و از اعضای رخداد تازه مستند، متنی را از سوی دکتر احمد ضابطیجهرمی خواند. ضابطیجهرمی خدمتی را که تهامینژاد با دوربین و قلمش برای درک علمی استنادی تاریخنگاری سینمای میهن خود کرده است، کمنظیر و استثنائی دانست و تأثیر تأییدکننده نوشتهها و ترجمههای ارزشمند او را بر رشد و بالندگی سینمای مستند ایران انکارناپذیر و ستودنی برشمرد.
در ادامه نشست رخشان بنی اعتماد ضمن تشکر از اعضاي رخداد تازه مستند به دلیل تدارک این دیدار بهاری و پرداختن به این موضوع فوقالعاده گفت: «آقای تهامینژاد همیشه استاد بود، حتی موقعی که موهایش سپید نبود؛ به همه دلایلی که دوستان برشمردند. حضور او در طرف سایه دانایی بود و او برای همه ما در فیلمساختن، پژوهش، نگاه به جهان و حساسیتهای اجتماعیاش سمت استادی داشت و دارد».
سخنران بعدی نشست محمدرضا حائری، معمار و شهرساز، بود. او با اشاره به دوستی و علایق مشترکی که بین او و محمد تهامینژاد وجود دارد، تهامینژاد را بهعنوان الگویی در زندگی حرفهای خود برشمرد و از کنش حرفهای او و تلاش صادقانهاش بدون هیچگونه تظاهر و ریا گفت و متن، تحقیق و آنچه را او عرضه میکند، راهگشای آینده دانست.
فرشاد فداییان، از دیگر مستندسازان حاضر در این نشست، با تأکید بر اهمیت پرداختن به کار تهامینژاد گفت: «این فیلم بخشی از معرفت سینمایی ماست و نباید در گوشهای خاک بخورد. شاید کوتاهی از مرکز گسترش سینمای مستند یا کوتاهی منتقدان و تاریخنویسان مستند باشد. این کار باید به جای تئوریهای پراکنده و کلی در درسهای کلاس مستندسازی انجام میشد».
فداییان در ادامه با اشاره به اینکه تهامینژاد همیشه در نظر ما جوان است، گفت همیشه احساس میکنیم که با یک جوان طرف هستیم و بوی کهنگی، استادی و درجازدگی در او نیست. همیشه میپذیرد و با جستوجوگری ِمدام، خودِ جوانی است.
در ادامه آذر تشکر، جامعهشناس و از اعضای رخداد تازه مستند، با اشاره به پیوند جامعهشناسی و سینمای مستند گفت: «جامعهشناسان خیلی با متن سروکار دارند و حالا کمکم میآموزند که به تصویر نگاه کنند و یاد بگیرند. به این دلیلِ ساده که تصویر از امر استثنا بیرون آمده و تبدیل به امر روزمره شده؛ بنابراین یک جامعهشناس نمیتواند به تصویر بیتفاوت باشد. من از آثار و نوشتههای آقای تهامینژاد چیزهای زیادی یاد گرفتم. در پیوند جامعهشناسی و مستند، آقای تهامینژاد و کارهایش جزء بضاعت ماست. فعالیت جامعهشناسان و مستندسازان باید با هم پیوند بخورد. این کاری است که ما در رخداد سعی کردیم به آن پردازیم». در پایان لوحی به رسم یادبود از سوی نیلوفر نیکسار معمار و فعال در زمینه پژوهشهای بینارشتهای معماری به نمایندگی از اعضاي رخداد تازه مستند به محمد تهامینژاد اهدا شد؛ لوح سپاسی که از سوی نیکسار در شرکت معماری استودیو ١٢– از حامیان رخداد تازه مستند- طراحی شده بود.
تهامینژاد پس از دریافت لوح گفت: «صدایم درنمیآید. در سکوت هم البته میتوان تشکر کرد. ممنونم که من را به یاد آوردید. فکر میکردم ممکن است نسل جدید دیگر من را نشناسد؛ اما حالا میبینم که اینطور نیست. ٧٥سالگی سن زیادی نیست. نمیدانم چند سال دیگر باشم؛ اما امیدوارم که بتوانم همچنان کار کنم».
این نشست با قدردانی آقای تهامینژاد از همسرش که در جلسه حضور نداشت، به پایان رسید.