زاون قوکاسیان در سال ۱۳۲۹ در اصفهان به دنیا آمد.در رشته شیمی از دانشگاه اصفهان فارغ‌التحصیل شد.سینمادوستی مادرش سبب شد که او نیز به سینما علاقمند شود. حضور در سرصحنه فیلم «چشمه» به کارگردانی آربی آوانسیان که در اصفهان فیلمبرداری می‌شد تأثیر عمیقی در او گذاشت.
زاون قوکاسیان، در سال ۱۳۵۰ فیلمسازی آماتوری را با فیلمهای ۸ م. م در سینمای آزاد آغاز کرد و مدتی سرپرست سینمای آزاد اصفهان بود. وی به عنوان مدرس در دانشگاه‌های سوره تهران و سپهر اصفهان مشغول به تدریس سینما بود. از فعالیت‌های او می‌توان به نشر کتاب‌های سینمایی اشاره کرد. اولین کتاب وی در حوزه سینما در سال ۱۳۵۰ منتشر شد که درباره فیلم «چشمه» ساخته آربی آوانسیان بود. نوشتن کتابی درباره یک فیلم تا آن زمان در سینمای ایران سابقه نداشت.
قوکاسیان در چند دوره از جشنواره‌های سینمایی در ایران، اتریش و ارمنستان جزو هیئت داوران بود. او هم‌چنین مسئولیت دبیر هنری جشنواره فیلم کوتاه فیلم حسنات را نیز بر عهده داشت. نکوداشت «زاون قوکاسیان» در دومین جشن کتاب سال سینمای ایران در ۱۰اردیبهشت ۱۳۸۸ برگزار شد.
زاون قوکاسیان به دلیل عوارض ناشی از سرطان معده به مدت چهار ماه در بیمارستانی در وین تحت درمان بود و اوایل بهمن ماه ۱۳۹۳ به ایران بازگشت، و سرانجام ظهر اول اسفند ماه ۱۳۹۳ در سن ۶۴ سالگی در منزلش در شهر اصفهان درگذشت. مراسم تشییع جنازه او در روز ۴ اسفند ۱۳۹۳ از روبروی خانه هنرمندان اصفهان به سمت پل خواجو و سپس در کلیسای مریم برگزار و پیکرش در قبرستان مسیحیان اصفهان در کنار آرامگاه پدر و مادرش به خاک سپرده شد. پس از مرگ او و به منظور گرامیداشت یادش سینماهای اصفهان یک روز تعطیل بودند.
انجمن منتقدان و نویسندگان سینمای ایران، به مناسبت درگذشت زاون قوکاسیان پیام تسلیتی داد.
در متن این پیام آمده است:
«جای خالی بعضی هرگز پر نخواهد شد، زاون قوکاسیان یکی از آنهاست؛ نیکمرد بزرگوار سینمای ایران که جای او همیشه در سینما و جامعه نقد خالی خواهد ماند. بی شک سینمای ایران مدیون این پژوهشگر، منتقد و نویسنده شاخص سینمایی است.
انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی ایران سوگمندانه درگذشت زاون قوکاسیان را به جامعه منتقدان و جامعه فرهنگی و سینمایی ایران تسلیت می‌گوید و برای آن مرحوم آمرزش و برای بازماندگانش صبر آرزومند است.»
فیلم ها:
- فیلم کوتاه «در فلق» (۱۳۵۰)
- فیلم کوتاه «عروس کهن» (۱۳۵۲)
- فیلم کوتاه «فصلی دیگر» (۱۳۵۵)
- فیلم کوتاه «عزای آینه» (۱۳۵۵)
- مستند «خاج شویان» (۱۳۶۱)
- فیلم داستانی «موزه من جلفا» (۱۳۶۵)
- مستند «نقش خیال» (۱۳۶۶)
- مستند «و میلاد مسیح» (۱۳۶۳)
- فیلم داستانی «همه فرزندان من» (۱۳۶۳)
- مستند «عیسی مسیح آموزگار حقیقت» (1366-1367)
تألیف:
نقش آبی سیمین (نشر چشمه)
بهرام بیضایی و پدیده سگ‌کشی
گفت‌وگو با بهرام بیضایی (انتشارات آگاه)
«بردی از یادم» درباره لورتا نوشین
گ‍ف‍ت‍گ‍و، نقد و ن‍ظر و ف‍ی‍ل‍م‍ن‍ام‍ه گ‍ف‍ت‍گ‍و با ب‍اد بهرام بیضایی
حقیقت سینما و سینما حقیقت
مجموعه مقالات در نقد و معرفی مسعود کیمیایی (انتشارات آگاه)
دربارهٔ مسافران ساختهٔ بهرام بیضایی
بانوی اردیبهشت: نقد و بررسی فیلمهای رخشان بنی‌اعتماد
مجموعه مقالات در نقد و معرفی آثار عباس کیارستمی (انتشارات دیدار)
بوی کافور، عطر یاس: مروری بر آثار بهمن فرمان‌آرا و چند گفت و گو (انتشارات آگاه)
هوشو: قصه‌ها، فیلم‌ها(انتشارات نقش خورشید)
مجید انتظامی: موسیقی بر پرده موسیقی (انتشارات نقش خورشید)
گلاب آدینه: بانوی بازیگر (انتشارات نقش خورشید)
یادداشت دوستی از جنس آگاهی درباره محمد تهامی نژاد
زاون قوکاسیان ۲۰ جلد کتاب نیز درباره سینماگران چون بیضایی، کیمیایی، کیارستمی، فرمان‌آرا، سینایی، گلاب آدینه، رضا ارحام صدر، فاطمه معتمد آریا، مجید انتظامی تألیف نموده بود.
یادداشتهایی درباره زاون قوکاسیان :