امیر نادری، متولد ۷ خرداد ۱۳۲۴ در آبادان/کارگردان، نویسنده و پژوهشگر
او کارگردان تأثیرگذار و مهم سینمای موج نو و معناگرای ایران است.
نادری از کودکی در سالن سینما و تئاتر کار می‌کرد و با دیدن فیلم و نمایش، خواندن نقد فیلم و معاشرت با منقدان، به طور خودآموخته وارد عالم سینما شد. در ابتدا به عنوان عکاس در چند فیلم مهم سینمای ایران کار کرد.
در سال ۱۳۵۰ اولین فیلمش خداحافظ رفیق را کارگردانی کرد. توجه جشنواره‌های جهانی با فیلم دونده و آب، باد، خاک به او جلب شد. دونده از سوی تعدادی از منتقدان در فهرست یکی از تاثیرگذارترین فیلم‌های ربع قرن اخیر معرفی شده‌است.
فیلم بعدی امیر نادری «ماه» نام داشت، نادری گفته‌است بیست سال دربارهٔ موضوع این فیلم کار کرده و یک دلیل مهاجرت او از ایران به آمریکا، ساختن فیلم «ماه» بوده‌است.
نادری برای فیلم وگاس: بر اساس یک داستان واقعی نامزد جایزه شیر طلایی از شصت و پنجمین جشنواره فیلم ونیز در سال ۲۰۰۸ شد و همچنین برای فیلم‌های دونده و آب، باد، خاک در سال‌های ۱۹۸۵ و ۱۹۸۹ برنده جایزه بالن طلایی جشنواره فیلم سه قاره نانت شد.
پدرش پیش از تولد او فوت می‌کند و مادرش را در شش‌سالگی از دست می‌دهد. همراه با برادر بزرگترش تحت سرپرستی خاله‌اش زندگی می‌کند. کارهایی مانند تخمه‌فروشی جلوی در سینما، کنترل‌چی سالن سینما و آپارات‌چی سینما را در آبادان تجربه می‌کند. از ۱۲ سالگی با تماشای فیلم‌های خارجی در سینمای آبادان، به سینما و نمایش علاقه پیدا کرد و بعد در تئاتر حافظ آبادان نقش‌هایی کوتاه از بچه‌ها را بازی می‌کرد. وی دانش‌آموخته دبیرستان رازی آبادان است.
با برادرش به تهران می‌آید و در چند عکاس‌خانه کار می‌کند. آشنایی‌اش با علی‌رضا زرین‌دست پای او را به سینما باز می‌کند. کار در سینما را با عکاسی فیلم «قیصر»، «حسن کچل» و «پنجره» آغاز کرد. نادری شش‌ماه به انگلستان می‌رود، سال ۱۳۵۰ کار فیلمسازی‌اش را با نویسندگی و کارگردانی خداحافظ رفیق در ایران شروع می‌کند.
مهاجرت به آمریکا
امیر نادری، از سال ۱۳۶۹ در ایالات متحده آمریکا زندگی می‌کند.
توقیف فیلم آب، باد، خاک و دو فیلم مستند جستجو ۱ و جستجو ۲ در تصمیم نادری به مهاجرت از ایران، بی تأثیر نبوده اما او دلیل اصلی مهاجرتش را هدف همیشگی‌اش در ساخت فیلم، در خارج از ایران عنوان کرده‌است.
فیلم ها :
- ۶۰ ثانیه تنهایی در سال صفر ۲۰۱۱
- کات ۲۰۱۱
- وگاس: بر اساس یک داستان واقعی ۲۰۰۸
- دیوار صوتی ۲۰۰۵
- ماراتن ۲۰۰۲
- آ، ب، ث... منهتن ۱۹۹۷
- منهتن از روی شماره ۱۹۹۳
- برنده ۱۹۸۴
- مستند «جستجو ۲» (۱۹۸۱)
- مستند «جستجو ۱» (۱۹۸۰)
- آب، باد، خاک ۱۳۶۴
- دونده ۱۳۶۳
- ساخت ایران ۱۳۵۷
- مرثیه ۱۳۵۴
- انتظار ۱۳۵۳
- تنگسیر ۱۳۵۲
- ساز دهنی ۱۳۵۲
- تنگنا ۱۳۵۲
- خداحافظ رفیق ۱۳۵۰
عکاس فیلم:
رضا موتوری (مسعود کیمیایی) ۱۳۴۹
حسن کچل (علی حاتمی) ۱۳۴۹
قیصر (مسعود کیمیایی) ۱۳۴۸
بیگانه بیا (مسعود کیمیایی) ۱۳۴۷
تالیف :
- نویسنده
جوایز :
- برنده جایزه بهترین کارگردانی برای فیلم‌های تنگنا و تنگسیر از ششمین جشنواره فیلم سپاس ۱۳۵۳
- برنده جایزه ویژه هیئت داوران برای فیلم انتظار از جشنواره فیلم کن ۱۹۷۴
- برنده جایزه پلاک طلای برای فیلم انتظار از جشنواره فیلم جزایر ویرجین ۱۹۷۵
- برنده جایزه بالن طلایی برای فیلم دونده از جشنواره فیلم سه قاره نانت ۱۹۸۵
- برنده جایزه منتقدان بین‌المللی برای فیلم دونده از جشنواره فیلم ملبورن ۱۹۸۷
- برنده جایزه بالن طلایی برای فیلم آب، باد، خاک از جشنواره فیلم سه قاره نانت ۱۹۸۹
- برنده جایزه ویژه هیئت داوران برای فیلم آب، باد، خاک از جشنواره فیلم سیدنی ۱۹۹۰
- برنده جایزه برای فیلم آب، باد، خاک از جشنواره فیلم جیفونی ۱۹۹۰
- برنده جایزه برای فیلم آب، باد، خاک از جشنواره فیلم فوکودا ۱۹۹۱
- برنده جایزه برنز برای فیلم آب، باد، خاک از جشنواره فیلم دمشق ۱۹۹۱
- برنده جایزه تورناژ برای فیلم آ، ب، ث... منهتن از جشنواره فیلم آوینیون ۱۹۹۷
- برنده جایزه منتقدان روبرتو روسلینی برای فیلم دیوار صوتی از جشنواره فیلم رم ۲۰۰۵
- برنده جایزه عصای سفید برای فیلم دیوار صوتی از جشنواره فیلم تورین ۲۰۰۵
- نامزد جایزه شیرطلایی برای فیلم وگاس: بر اساس یک داستان واقعی از شصت و پنجمین جشنواره فیلم ونیز ۲۰۰۸
- تقدیر ویژه انجمن جهانی کاتولیک برای فیلم وگاس: بر اساس یک داستان واقعی در جشنواره فیلم ونیز ۲۰۰۸
- برنده جایزه بهترین فیلم انجمن فیلمسازان جوان ایتالیا برای فیلم وگاس: بر اساس یک داستان واقعی از جشنواره فیلم ونیز ۲۰۰۸
- برنده جایزه فیلمساز جوان برای فیلم وگاس: بر اساس یک داستان واقعی از انجمن سینما پاریس ۲۰۰۹
- بزرگداشت و بررسی آثار
- در سال ۲۰۰۶ موزه ملی سینما در تورین ایتالیا به بزرگداشت امیر نادری و بررسی کارهای او با نمایش فیلم‌ها و عکس‌هایش پرداخت.
- در سال ۲۰۰۸ به مناسبت سی‌امین سال برگزاری جشنواره فیلم سه قاره نانت، از امیر نادری و کارگردان‌های دیگری که دوبار بالن‌طلایی این جشنواره را برده‌اند تقدیر شد.
- فیلم‌های انتظار، دونده و آب، باد، خاک در بزرگداشت نادری نمایش داده شد
حضور در :
- جشنواره
درباره امیر نادری :
کامران شیردل در مراسم بزرگداشت امیر نادری می گوید:
این که گفته می‌شود نادری در آمریکا موفق نبوده، حرف قابل قبولی نیست. من با وی در تماس هستم و در این هفته برای سومین بار در چند ماه اخیر با وی صحبت کردم. نادری قرار است برای چندمین بار در فستیوال فیلم ونیز شرکت کند و فیلمی را که درباره آرتور پن به مدت ۴ ساعت ساخته را به نمایش درآورد.
کامران شیردل افزود: نادری امروز یکی از بزرگترین فیلمسازهای ایرانی حاضر در امریکاست که نظراتش درباره سینما و بخصوص تدوین بسیار زبانزد است و به عنوان مشاور در فیلم‌های بسیاری نظر خود را می‌گوید. حتی فیلمسازهای بزرگ آمریکایی در زمان تدوین از نظرات وی استفاده می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه راه نادری از هالیوود جداست، گفت: نادری امروز یکی از بهترین و بزرگترین فیلمنامه‌نویسان مکتب نیویورک است که مسیرشان با مسیر هالیوود تفاوت دارد.
شیردل ادامه داد: امیر نادری در همکاری با فیلمسازان جوان نیز پیشقدم بوده به طور مثال امروز رامین بحرانی فیلمساز جوان ایرانی مقیم آمریکا با فیلمی که فیلمنامه آن را نادری نوشته در جشنواره ونیز حضور دارد.