مستند/16م.م سیاه و سفید/77 دقیقه/تولید 1359
کارگردان: امیر نادری
پژوهشگر: امیر نادری
فیلم بردار: بهرام مولایی
تدوین گر: فریدون خوشابافرد
صدابردار: نطام الدین کیایی
مشاور: کیوان کامرانی
دستیار فیلمبردار: علی اللهیاری
دستیار کارگردان: رضا ظهیری
افکت: محمد محمدی ، حسین لنگرودی
مدیر تهیه: اکبر جلالی
تهیه کننده: امیر نادری
تهیه شده در: سازمان رادیو و تلویزیون جمهوری اسلامی ایران
خلاصه فیلم:
حادثه در جمعه خونین شروع شد، جمعه 17 شهریور 1357، زمانی که حادثه تلخ و خونین در میدان ژاله به وقوع پیوست. دولت و «ساواک»، بازی عجیبی با مردم شروع کردنند.آن ها ابتدا اعلام کردنند که، فقط 200 نفر کشته شدنند.که به راحتی روشن بود که دروغی بیش نیست.روز بعد مردم هزاران جسد را دیدنند که به بیمارستان و بهشت زهرا منتقل می شدنند. زنان، مردان، مادران، پدران،و فرزندان، به دنبال گمشده های خود می گشتند، اما نشانه هایی از آنها وجود نداشت.امیر نادری در این فیلمش به دنبال این گمشدگان می رود.نتیجه این جستجو اما، دلسرد کننده است.
جستجو ۱ فیلمی ایرانی به کارگردانی امیر نادری و محصول سال ۱۳۵۹ است که برای تلویزیون ایران ساخته شد اما نمایش داده نشد.
«مسعود كيميايي» در مستندي با عنوان «در جستجو»(ساخته سوسن بیانی) که درباره فیلم جستجو امیر نادری است، می گوید: امير نادري در آن سالها خيلي دوست داشت كه اين فيلم را بسازد و فكر مي‌كرد كه خيلي خوب آن را خواهد ساخت كه البته فيلم خيلي خوبي هم از كار در آمد.
كيميايي در ادامه سخنان خود درباره فيلم «در جستجو 1»؛ مي‌گويد: امير نادري در واقع با فيلم در جستجو 1، فيلم سياه وسفيد و تند و تيز و برشته‌اي ساخته است. كيميايي در بخش ديگري از اين مستند مي‌گويد: در اين فيلم آنچه كه براي امير نادري مهم بود، در خانه‌هايي بود كه يك جوان از آن خارج شده بود و برنگشته بود و افرادي كه منتظر آن جوان‌ها بودند. به گفته كيميايي ،در جستجو در واقع مستندي در شرايط خاص و با موضوعي قاب شده نبود .
روبرت صافاریان نيز درباره اين فيلم امير نادري مي‌گويد:
تصاويري كه از وقايع انقلاب گرفته شده‌اند، اكثرا راش هستند و نه يك فيلم. ولي فيلم در جستجو 1ساخته امير نادري كه نزديك به وقايع انقلاب ساخته شده فيلم هست و نادري در واقع يك فيلم مستند كامل ساخته است. وي ادامه مي‌دهد: در جستجو 1 امير نادري در واقع مي‌خواهد از مادران و خواهراني بگويد كه منتظر فرزندان يا برادران خود هستند.
روبرت صافاريان در مستند «در جستجو» مي‌گويد: البته فيلم «در جستجو 1» داراي اشكالات جدي نيز هست، به عنوان مثال فيلمساز با يك نوع زود باوري درباره حرفهايي كه مردم در اين فيلم مي‌زنند، عمل مي‌كند و فيلم تلاش نمي‌كند، چيز مستندتري نسبت به حرف‌هاي مردم ارائه كند. البته از يك زاويه ديگر مي‌توان گفت كه اين خود سندي است، از زمانه‌اي كه در آن زمان اظهارات ديگران براي پذيرفتن حقيقتي كافي بود.
در ادامه اين مستند علي اللهياري و فريدون خوشابافرد از عوامل فيلم در جستجو امير نادري به تشريح چگونگي ساخت اين مستند پرداختند.
در اين فيلم فريدون خوشابا فرد با اشاره به صرف سه ماه زمان مي‌گويد:
در آن زمان به دليل خستگي و فشار زياد كار، به امير نادري گفتم كه ديگر نمي‌توانم ادامه بدهم و تو، خودت هم نمي‌داني داري چه كار مي‌كني. بعد يكي دو روز كار را تعطيل كرديم و پس از گذشت اين يكي دو روز ،دوباره آمديم سركار و فيلم را به پايان رسانديم.
در اين مستند همچنين اظهاراتي از امير نادري كه در همان سالها درباره فيلم در جستجو گفته است نقل مي شود، در اين اظهارات امير نادري مي‌گويد: همه داشته‌ها و نداشته‌هايم در اين سالها و هر چه كه در سينما آموخته بودم، را براي ساخت اين فيلم گذاشتم. ساخت اين فيلم در آن دوران غير ممكن بود.
نادري با انتقاد از به نمايش در نيامدن اين فيلم در زمان خود مي‌گويد: اين فيلم همانند تكه‌اي از بدنم بود كه گم شد و گم شد و حيف ديده نشد. در ادامه اين فيلم عنوان مي‌شود كه نادري در آن سالها در گفت‌وگويي با يكي از نشريات خارجي درباره فيلم «در جستجو 1» مي‌گويد: من نمي‌خواستم فيلمم، فقط يك مستند گزارشي باشد، مي‌خواستم فيلم در جستجو، فرم تازه و يك قابليت بياني تازه داشته باشد.
به گفته نادري فيلم در جستجو فيلم تازه اي درزمان خودش است . در اظهارات ديگري به نقل از نادري كه توسط گوينده متن فيلم منتقل مي‌شود، امير نادري مي‌گويد:در ساخت اين فيلم به سمتي حركت مي‌كردم كه به حس و موضوع مورد نظرم نزديك باشد. ما در اين فيلم مدام با جستجو وكشف همراه هستيم و تمام سلول‌هاي بدنم آماده بود كه هيچ چيز از دست نرود.
منابع:
- کتاب «فرهنگ فیلمهای مستند ایران نوشته مسعود مهرابی
- مستند «در جستجو» به كارگرداني سوسن بیانی